W jakiej kondycji jest polska transplantologia?

Transplantologia w Europie ma się znacznie lepiej niż w Polsce

Transplantacja jest jedną z metod ratujących życie pacjentów, którzy zmagają się ze skrajną niewydolnością organów. Organy wykorzystywane podczas operacji pochodzą głównie od  dawców, u których stwierdzono śmierć mózgu. Od żywych dawców pobiera się nie tylko nerki, ale również fragmenty wątroby. Niestety liczba tego typu pobrań jest stosunkowo niewielka[3]. W Polsce w 2022 roku wykonano zaledwie 73 przeszczepy nerki i 28 przeszczepów fragmentów wątroby z wykorzystaniem narządów żywego dawcy. W analogicznym okresie na przeszczep nerki oczekiwało 12 740 osób, na transplantację fragmentów wątroby 1797, a 51 potrzebowało obu narządów[4]. Wskaźnik liczby przeszczepionych nerek od żywych dawców w Polsce wynosi 0,8 w przeliczeniu na milion mieszkańców. To jeden z najniższych wyników w Europie. Dla porównania, w Czechach takie operację wykonuję się trzy razy częściej. U naszych zachodnich sąsiadów aż siedem razy częściej, a w Holandii 27 razy więcej[5]. Głównym problemem dotyczącym przeszczepów nerek jest brak edukacji na temat transplantacji tego narządu[6].

Potrzebna jest większa świadomość społeczna w zakresie przeszczepów od żywych dawców

Centralny Szpital Kliniczny jest znanym ośrodkiem transplantologii, który na co dzień korzysta ze stołów operacyjnych Famed OPTIMA.

Transplantologia – za mało placówek zgłasza potencjalnych dawców narządów

Niestety nie lepiej jest w przypadku przeszczepów narządów od zmarłych dawców. Na przykład w 2022 roku w Polsce pobrano narządy do przeszczepu od 445 zmarłych dawców. To zaledwie 12 zmarłych dawców na milion mieszkańców[8]. Tylko 150 szpitali z 400 placówek posiadających kompetencję do rozpoznawania potencjalnych dawców, zgłasza pacjentów ze stwierdzoną śmiercią pnia mózgu.

Każdy po śmierci może być potencjalnym dawcą narządów

Oczywiście, w Polsce obowiązuję zasada domniemanej zgody na pobranie narządów. Osoba, która za życia nie zgłosiła sprzeciwu do pobrania narządów po śmierci, może być dawcą. W większości przypadków przed zgłoszeniem potencjalnego dawcy odbywa się rozmowa z rodziną, która może potwierdzić wole zmarłego. Z danych Poltransplant wynika, że w 2021 roku sprzeciw rodziny w przypadku możliwości pobrania organów wystąpił w zaledwie 15% przypadków[10]. To pokazuję, że główną barierą w przypadku liczby zgłaszanych dawców jest brak świadomości, że dany pacjent mógłby zostać dawcą. W Polsce wciąż funkcjonują oddziały intensywnej opieki medycznej, które na przestrzeni lat nie stwierdziły żadnego przypadku śmierci mózgu u pacjenta[11]. Podsumowując, rzućmy okiem na statystyki.

Dane Poltransplant dotyczące liczby przeszczepów wykonanych w latach 2007-2021. (Źródło: https://www.poltransplant.org.pl).

Sukcesy polskich transplantologów

Przedstawione przez Poltransplant dane, obejmujące liczbę transplantacji wykonanych od 2007 roku, pokazują, że liczba przeszczepów w poszczególnych latach powoli rośnie. Od 1966 roku do końca 2022 roku w Polsce przeprowadzono 38 288 operacji tego typu[12]. Krajowe ośrodki transplantologii wzbogacają się o nowe placówki, wyposażone w nowoczesny sprzęt medyczny. Powstała w styczniu 2021 roku Klinika Transplantacji Serca i Mechanicznego Wspomagania Krążenia Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego im. Jana Mikulicza-Radeckiego we Wrocławiu w rok przeprowadziła aż 40 udanych przeszczepów serca[13].

Nowatorska operacja transplantacji wątroby

Rola, jaką pełni wykwalifikowana kadra medyczna i zaangażowanie, jakie okazują zespoły transplantologiczne, jest nieoceniona. Doskonałym przykładem tej charyzmy jest przeprowadzona w ostatnim czasie nowatorska operacja transplantacji wątroby z wykorzystaniem wcześniejszej perfuzji w normotermii. Zastosowanie tej metody znacznie zmniejsza ryzyko niepodjęcia funkcji przez przeszczepiony organ. Umieszczenie organu w specjalnej maszynie pozwala na zbadanie parametrów przepływu krwi w wątrobie i jej obserwację poza ustrojem człowieka.  Operacja przeprowadzona przez zespół chirurgów transplantologów pod kierownictwem profesora Michała Grata w Klinice Chirurgii Ogólnej, Transplantacyjnej Wątroby Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego była pierwszą tego typu operacją przeprowadzoną w Polsce[14]. Wchodzący w skład UCK WUM — Centralny Szpital Kliniczny jest znanym ośrodkiem transplantologii, który na co dzień korzysta ze stołów operacyjnych Famed Żywiec.

Operacja przeprowadzana w Centralnym Szpitalu Klinicznym z wykorzystaniem karbonowego stołu operacyjnego Famed OPTIMA.