Rynek medyczny

Sztuczna inteligencja rewolucjonizuje opiekę zdrowotną

Cyfryzacja, robotyzacja i sztuczna inteligencja (AI). To hasła, które często pojawiają się przestrzeni publicznej. Co więcej nie są już tylko przedmiotem, mniej lub bardziej akademickiej dyskusji. Każda z tych sfer coraz odważniej wkracza do naszego życia, co również dotyczy ochrony zdrowia. Rozwój nowatorskich narzędzi czy oprogramowania wspierającego funkcjonowanie medycyny to również polska domena. Nasi wynalazcy rozwijają przełomowe systemy, osiągając na tym polu spore sukcesy. Opracowywane przez nich innowacje ostatecznie dotrą również „do gabinetów” naszych czytelników.

Sztuczna inteligencja w medycynie – robot da Vinci

Roboty da Vinci wspomagają pracę specjalistów w wielu dziedzinach medycyny – urologii, chirurgii, ginekologii, kardiologii czy laryngologii. W 2017 roku w Polsce zostało wykonanych blisko 900 tys. operacji z udziałem tego systemu. Pierwsza taka operacja odbyła się w 2010 roku w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym we Wrocławiu. Przeprowadził ją  prof. Wojciech Witkiewicz na pacjencie z rakiem jelita grubego [1]. To był prawdziwy symbol technologicznej zmiany w polskim szpitalnictwie. Aktualnie nasza ochrona zdrowia w coraz większym stopniu korzysta z tej nowoczesnej technologii. Wpływ na jej rozpowszechnienie miały pozytywne opinie i rekomendacje Agencji Oceny Technologii Medycznych. Od 1 sierpnia 2023 roku pacjenci z rakiem błony śluzowej macicy oraz jelita grubego mogą w ramach leczenia na NFZ korzystać z chirurgicznego wsparcia robota. Realizacja zabiegów odbywa się w 22 placówkach spełniających wymogi. Jak komentowali uczestnicy debaty poświęconej wyzwaniom w diagnostyce i leczeniu raka jelita grubego – jego „przyszłością są roboty” [2].

Sztuczna inteligencja w medycynie

Sztuczna inteligencja daje szansę na rozwój wielu dziedzin życia, w tym także medycyny.

Postępująca informatyzacja w ochronie zdrowia

Technologia wkracza pod dachy polskich szpitali i placówek medycznych także za sprawą cyfryzacji  i cyfrowej transformacji. Przełomem w tym obszarze była przyjęta w 2019 roku „Ustawa o zmianie niektórych ustaw w związku z wdrażaniem rozwiązań e-zdrowia”. Rozwój usług takich, jak m.in.: IKP czy usprawnienie obiegu dokumentacji poprzez EDM są jej praktycznym pokłosiem. Postępująca informatyzacja w służbie zdrowia pomaga skrócić czas wypełniania dokumentów oraz umożliwia i poprawia koordynację opieki nad chorym [3]. Cyfryzacja sprawia, że możliwe jest błyskawiczne wystawianie recept oraz uzupełnianie zaleceń dla pacjenta, a to usprawnia pracę personelu.

Sztuczna inteligencja milowym krokiem w ochronie zdrowia

Kolejnym milowym krokiem w ochronie zdrowia jest zastosowanie sztucznej inteligencji. Algorytmy uczenia maszynowego analizują obrazowanie medyczne, aby pomóc radiologom w lepszym (dokładniejszym i skuteczniejszym) identyfikowaniu nieprawidłowości. Algorytmy przetwarzania języka naturalnego (NLP) przeszukują ogromne ilości literatury medycznej, pomagając w opartej na dowodach praktyce i zaleceniach dotyczących leczenia. Ponadto modele predykcyjne oparte na AI okazały się skuteczne w przewidywaniu ognisk chorób i optymalizacji alokacji zasobów w systemach opieki zdrowotnej.

Polski wkład w rozwój technologii z zakresu sztucznej inteligencji

Rozwój takich technologii jest również polską domeną. Future Processing, firma technologiczna z Gliwic, we współpracy z Gliwickim Centrum Onkologii realizowała projekt ECONiB [4]. Jego celem było zwiększenie mocy diagnostycznej obrazowania dynamicznego po wzmocnieniu kontrastowym w onkologii spersonalizowanej poprzez ekstrakcję nowych, ulepszonych biomarkerów. Kluczem projektu była analiza pikseli obrazów medycznych w poszukiwaniu istotnych informacji diagnostycznych.  Wnioski pozwoliły zwiększyć skuteczność diagnostyczną rezonansu magnetycznego i umożliwiły szybsze wykrywania zmian złośliwych. Przeglądanie dużej liczby zdjęć przez człowieka, który musi zachować wysoki poziom koncentracji, jest mniej efektywne, niż gdy robi to technologia.

W Gliwicach pracują nad technologiami wspierającymi medycynę

Również w Gliwicach funkcjonuje European HealthTech Innovation Center [5]. To nowoczesny ośrodek naukowo-badawczy Politechniki Śląskiej wspierający procesy generowania, rozwijania oraz wdrażania nowych technologii mających zastosowanie w medycynie, rehabilitacji czy sporcie [5]. Misja oraz cele działalności ośrodka są jasno określone. Chodzi o stworzenie platformy łączącej możliwości badawczo-rozwojowe ultranowoczesnych laboratoriów z potencjałem naukowego zespołu inżynierów Wydziału Inżynierii Biomedycznej Politechniki Śląskiej i podmiotami gospodarczymi oraz innymi jednostkami badawczo-rozwojowymi funkcjonującymi w obszarze zdrowia.

– Opracowujemy i wdrażamy projekty, które z jednej stronny odciążą służbę zdrowia, z drugiej realnie przyczynią się do lepszego leczenia pacjentów. To właśnie tutaj zarówno firmy polskie, jak i zagraniczne znajdują zaplecze badawcze dla rozwoju swoich pomysłów z zakresu medycyny, czy szerzej pojętego zdrowia – deklaruje dyrektor centrum, prof. dr hab. inż. Marek Gzik [6].

Sztuczna inteligencja wspiera diagnostykę

Jednym z najświeższych przykładów sukcesu na polu wykorzystania sztucznej inteligencji we wspieraniu diagnostyki jest projekt StethoMe. „Stetoskop wielkości połówki pomarańczy, w którym siedzi sztuczna inteligencja i słucha, czy w płucach wszystko jest w porządku. I robi to nawet lepiej od lekarzy. To nie science fiction, to StethoMe, urządzenie stworzone przez polskich naukowców” pisze Gazeta Wyborcza o projekcie którego pomysłodawczynią jest dr Honorata Hafke-Dys [7]. Jak wyjaśnia autorka, w urządzeniu zamiast lekarza, oddechu słucha Zainstalowana w telefonie użytkownika aplikacja, krok po kroku przeprowadza go przez proces badania.

Sztuczna inteligencja wsparciem w diagnostyce medycznej.

Sztuczna inteligencja wsparciem w diagnostyce medycznej.

Sztuczna inteligencja – czy jest całkowicie niezawodna?

Jednym z najbardziej palących pytań dotyczących sztucznej inteligencji w medycynie jest to dotyczące jej niezawodności. Chociaż sztuczna inteligencja wykazuje niezwykły potencjał i wydajność, to czy kiedykolwiek będziemy mogli powiedzieć że jest ona całkowicie niezawodna? Pracownicy ochrony zdrowia weryfikują spostrzeżenia uzyskane dzięki sztucznej inteligencji, aby zapewnić bezpieczeństwo pacjentów i skuteczną opiekę. To na nich spoczywa odpowiedzialność i sytuacja ta, z bardzo dużym prawdopodobieństwem szybko się nie zmieni. Nawet jeśli, a takie pojawiają się opinie, AI stanie się „mądrzejsza od ludzi”.

Sztuczna inteligencja w ujęciu prawnym

Inną kwestią jest prawodawstwo. W 2022 roku przyjęta została „Biała księga ”, opracowana przez Polską Federację Szpitali, Koalicję AI w zdrowiu oraz GRAI ds. sztucznej inteligencji [8]. Ujęte są w niej m.in. wskazówki dotyczące stosowania AI zgodnie z zasadami wykonywania zawodów medycznych. Dokument podkreśla, że AI nie zastępuje profesjonalisty medycznego, nie podejmuje za niego decyzji, ani nie orzeka samodzielnie o stanie zdrowia. Sztuczna inteligencja ma wspierać procesy terapeutyczne, diagnostyczne, naukowo-badawcze, organizacyjne i zarządcze i być narzędziem w rękach lekarza.

Przetwarzanie danych

W Unii Europejskiej funkcjonują akty prawne, które regulują wspomniane kwestie. Jednym z nich jest ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO). Określa ono kluczowe i nadrzędne ramy prawne regulujące przetwarzanie, przechowywanie i przetwarzanie danych osobowych, w tym danych dotyczących zdrowia. A rozwój algorytmów ściśle związany jest z przetwarzaniem danych. Po prostu są one traktowane jako przykłady i swoisty materiał szkoleniowy. Poprzez porównanie milionów akordów algorytm „uczy się” rozpoznawać wyniki, do poszukiwania których został zaprogramowany.

Sztuczna inteligencja w ramach prawnych UE

Szeroko komentowany jest przyjęty w maju br. „AI Act” Unii Europejskiej. To regulacja, która ma stworzyć ramy zabezpieczające interesy obywateli i zapewnić przestrzeń do rozwoju cyfrowego biznesu [9]. W myśl jej zapisów systemy AI zostały podzielone wedle czterech kategorii ryzyka (nieakceptowalne, wysokie, ograniczone (ryzyko manipulacji) i minimalne). Wykorzystanie systemów, które cechuje nieakceptowalne ryzyko, ma być całkowicie zakazane. Tworzenie i wykorzystywanie systemów cechujących się wysokim stopniem ryzyka ma natomiast podlegać szeregowi obostrzeń i obowiązków. W przypadku systemów o minimalnym stopniu ryzyka, obowiązkiem twórców i administratorów będzie informowanie użytkowników o tym, że spotykają się podczas korzystania z danego produktu czy usługi ze sztuczną inteligencją.

Etyka

Odrębnym i również niezwykle istotnym aspektem jest etyka odnosząca się do tego zagadnienia. Choć wytyczne w tym obszarze nie są prawnie wiążące, to również mają kluczowe znaczenie przy wykorzystywaniu sztucznej inteligencji, w tym w opiece zdrowotnej. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w maju br. wezwała do ostrożności związanej z wykorzystywaniem Sztucznej Inteligencji.  „Chociaż WHO jest entuzjastycznie nastawiona do odpowiedniego wykorzystania technologii, w celu wspierania pracowników służby zdrowia, pacjentów, badaczy i naukowców, istnieje obawa, że ostrożność, którą normalnie należałoby zachować w przypadku każdej nowej technologii, nie jest zachowywana konsekwentnie w przypadku LLM*. Obejmuje to powszechne przestrzeganie kluczowych wartości, takich jak przejrzystość, włączenie społeczne, zaangażowanie społeczne, nadzór ekspercki i rygorystyczna ocena” [10].

Współpraca człowieka z innowacyjnymi technologiami

Integracja sztucznej inteligencji w medycynie jest kamieniem milowy w doskonaleniu praktyk w zakresie opieki zdrowotnej. Niesie ze sobą duże nadzieje w zakresie diagnostyki, leczenia i wydajności operacyjnej. Jednak osiągnięcie absolutnej niezawodności sztucznej inteligencji jest wciąż melodią dalekiej przyszłości, a to podkreśla konieczność ciągłego udoskonalania i współpracy między ludzką wiedzą a innowacjami technologicznymi.

Źródła:

[1] https://www.zwrotnikraka.pl/robot-da-vinci-w-polsce-zastosowanie/ (dostęp 02.01.2024)

[2] https://www.isbzdrowie.pl/2023/11/przyszloscia-leczenia-raka-jelita-grubego-sa-roboty/ (dostęp 02.01.2024)

[3] https://www.pzh.gov.pl/informatyzacja-w-ochronie-zdrowia/ (dostęp 02.01.2024)

[4] https://better.future-processing.com/projects/econib (dostęp 02.01.2024)

[5] Strona główna – EHTIC (dostęp 02.01.2024)

[6] https://ehtic.eu/ (dostęp 02.01.2024)

[7] https://wyborcza.biz/biznes/7,177150,30324693,stethome-polka-zbudowala-ai-do-leczenia-astmy-i-chorob-oddechu.html?disableRedirects=true (dostęp 02.01.2024)

[8] https://www.gov.pl/web/ai/sztuczna-inteligencja-w-medycynie (dostęp 02.01.2024)

[9] https://cyberdefence24.pl/polityka-i-prawo/co-zmienia-unijne-regulacje-sztucznej-inteligencji-ai-act (dostęp 02.01.2024)

[10] https://www.who.int/news/item/16-05-2023-who-calls-for-safe-and-ethical-ai-for-health (dostęp 02.01.2024)

* LLM (Large Language Model) to wyspecjalizowany rodzaj sztucznej inteligencji (AI), który został przeszkolony na ogromnych ilościach tekstu w celu zrozumienia istniejącej treści i wygenerowania oryginalnej treści.

Witryna korzysta z plików cookies. Korzystając ze strony wyrażasz zgodę na ich wykorzystanie, więcej na ten temat dowiesz się w Polityce prywatności.